İŞÇİYE ÜCRET KESME CEZASI VERİLEBİLİR Mİ?

İşveren ile işçi arasında çıkacak anlaşmazlıkların giderilmesi noktasında dayanak oluşturan kaynak İş Kanunu’dur. İşveren üretimin devamlılığı ve iş yeri disiplininin sağlanması amacıyla işçiye disiplin cezası verebilmektedir. Disiplin cezaları arasında işveren tarafından en fazla başvurulan yöntem işçiye ücret kesme cezasıdır. Birçok işçi ve işveren İş Kanunu hükümlerinden bihaber olduğu için ücret kesme cezasını uygularken bir dizi hatalar yaparlar ve sorunun daha da büyümesine zemin hazırlarlar.

ÜCRET KESME CEZASININ İŞ SÖZLEŞMESİNDE YER ALMASI

İş kanunu 38.maddeye göre ‘’İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez.’’ Görüldüğü üzere işçiye verilecek ücret kesme cezaları diğer tüm hakları güvence altına almak ve olaya kanıtlanabilirlik yüklemek amacıyla sözleşmeye bağlanmıştır. Sözleşmede yazılmayan sebepler nedeniyle işçiye ücret kesme cezası verilemez.Cezanın nedenlerini toplu söleşme metinlerine ve ya iş sözleşmesi metinlerine koyarken elbette insan haklarına, anayasa ve yasalara aykırı olmayacak şekilde belirlenmesi gerekmektedir.Aksi halde yasalara aykırı biçimde insan haklarını ve onurunu kırıcı nitelikte sözleşme düzenlenmesi sözleşmeyi geçersiz kılacaktır.

İşçiye işveren tarafından disiplin cezası verilebilmesinin bir diğer koşulu da işyerinin düzenini ve disiplini sağlamaktır.İşyerinin düzenini bozmayacak hal ve davranışlar sebebiyle disipli cezası verilemez.

KESİNTİ YAPILABİLECEK AZAMİ ÜCRET

4857 sayılı kanun 38/2.maddesine göre İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz. Böylece yasa koyucu ücret kesme cezası için işçiyi koruyacak nitelikte ceza miktarına üst sınır getirmektedir. Kesilebilecek iki gündelik ücret cezası aylık olarak belirlenmiştir. İşçiye iki gündelikten fazla bir ceza öngörülmüş ise her ay sadece iki gündelik yevmiye kesintisi yapılabilir geri kalan kesintiler diğer aylara dağıtılacaktır. Yani, bir işçiye ücret kesme cezası 1 yıl içerisinde 24 gündelikten fazla olamayacaktır.

İŞÇİNİN SAVUNMASININ ALINMASI

Ücret kesme cezasına sebep olan davranışlar için işçinin savunmasının alınmasıyla ilgili kanunen bir açıklama bulunmamaktadır. Fakat işyerinde oluşan olaylar çerçevesinde bazı kanun maddelerinde işçinin savunmasının alınması salık verilmektedir. Ücret kesme cezasının tatbikinde de işçinin savunmasının alınması gerekli olduğu kanaatindeyim. Nihayetinde insan hakları çerçevesinde, işlenen her suç karşısında suçluya kati suretle savunma hakkı verilmektedir.

CEZANIN İŞÇİYE BİLDİRİLMESİ

İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. Bu bildirimde cezanın sebepleri gösterilir. Amaç, işçiye, eğer bir hata ve özellikle keyfilik varsa, cezayı kaldırma olanağı vermektir. Bu konuya ilişkin olmak üzere işverene yapmış olduğu itirazları kabul edilmeyen işçinin uyuşmazlığı mahkemeye götürmesinde hiçbir engel yoktur.

KESİNTİ YAPILACAK ÜCRET ÇSGB AKTARILACAK

İşveren kesmiş olduğu ücreti işçilerin eğitimi ve sosyal hizmetleri için kullanılıp harcanmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı hesabına Bakanlıkça belirtilecek Türkiye'de kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisini haiz bankalardan birine, kesildiği tarihten itibaren bir ay içinde yatırılır. Her işveren işyerinde bu paraların ayrı bir hesabını tutmaya mecburdur.

YASAYA AYKIRI ÜCRET KESME YAPTIRIMI

4857 Sayılı İş Kanunu’nun 102.maddesine göre Yasaya aykırı ücret kesme cezası vermek veya kesintinin sebep ve hesabını bildirmemenin cezası 2022 yılı için 1.559,00 TL idari para cezasıdır.