SGK idari para cezasına itiraz zorunlu mu?

İdari para cezası, devletin idari kurumları tarafından verilen para cezalarıdır. İdari para cezası verebilecek kurumlar arasında; bakanlıklar, belediyeler, emniyet, kaymakamlık, valilik ve Sosyal Güvenlik Kurumu gibi kurumlar yer alır. Vatandaşların kabahatli davranışlarına karşı idari para cezası uygulanmaktadır. Bu nedenle idari para cezasının ödenmemesi durumunda hapis cezasına çevrilmesi söz konusu değildir. Ancak idari para cezasının ödenmemesi halinde borçlu için icra takibi yapılabilir. Bu uygulama ile kişinin adına kayıtlı taşınmazlar ile arabaya ya da banka hesapları haczedilebilir.

İdari para cezalarına ilişkin düzenleme, idarenin inisiyatifine bırakılmamış, kanunla ve sınırlı haller ile düzenlenmiştir. İdari para cezaları, 5326 Sayılı Kabahatler Kanunu’nda düzenlenmiş olup, bunun yanı sıra özel kanunlarda düzenlenen idari para cezaların da bulunmaktadır. Kabahatler Kanunu’nda düzenlenen ve idari para cezasını gerektiren başlıca eylemler ise şu şekilde sıralanmaktadır;
·         Gürültü yapmak
·         Rahatsız etmek
·         Tütün mamullerinin kullanılması
·         Kimliği bildirmemek
·         Çevreyi kirletme
·         Afiş asmak
·         Emire karşı gelmek
·         Dilencilik yapmak
·         Kumar oynamak
·         Sarhoşluk
·         Silah taşımak

5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun yirmi yedinci maddesine göre, idari para cezasına karşı Sulh Ceza Hakimliği’ne itiraz edilebilir. Ancak bu itirazın yapılması gibi bir zorunluluk yoktur. Kişi, kendisine kesilen idari para cezasının haksız yere kesildiğini düşünüyor ise bu durumda ilgili makama itirazda bulunabilir. İdari para cezası ile birlikte aynı zamanda bir yaptırım kararı da verilmiş ise bu durumda itirazların İdare Mahkemesi’ne yapılması gerekir. Bazı idari kurumların verdiği cezalara karşı özel kanunlardaki hükümler gereği idari mahkemesine iptal davası açmak ise zorunludur. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından verilen idari para cezalarına karşı da iptal davası açılması zorunlu tutulmuştur. İdari para cezasına itiraz konusunda uygulamada ciddi yanlışlıklar yapılmaktadır. Bu nedenle yüksek meblağlı idari para cezalarında yapılan itirazların mutlaka bir avukat aracılığı ile yapılması gerekmektedir.

İdari para cezasına itiraz süresi genel olarak 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun yirmi yedinci maddesine göre on beş gündür. Söz konusu cezaya yapılacak olan itirazın süresi idari para cezasının ilgili kişiye tebliğinden yani para cezasına dair yaptırım kararının kişinin eline ulaşmasından itibaren başlar. İdari para cezası, cezanın muhatabı olan vatandaşa gönderildiğinde bu cezaya itiraz süresinin ve itiraz mercinin belirtilmesi gerekir. Fakat uygulamada zaman zaman para cezalarına usulsüz bir şekilde muhataplarına tebliğ edildiği, itiraz süresi ve itiraz edilecek mercinin belirtilmediği de görülmektedir. İtiraz süresi ve mercii tebligatta gösterilmesi zorunluluğu son derece önemlidir. Nitekim bazı idari kurumların özel kanunlarda 15 günlük genel itiraz süresinin ayrı bir itiraz süresi daha bulunmaktadır.

Vergi Usul Kanun’un mükerrer maddelerinde yapılan düzenlemelere göre kusurlu davranışlarda bulunan vatandaşlara resmi kurumlar tarafından para cezası kesilebilir. İdari para cezası verilmesi durumunda vatandaşların bu cezayı ödeme yükümlülüğü bulunur. 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun maddelerine bağlı olarak her yılbaşında farklı miktarlarda artırımları yapılabilir. Bu cezaların ödenmemesi durumunda icra yoluna gidilir. Ancak her ne kadar icra yoluna gidilse de evden eşya haczedilmesi gibi bir uygulama yoktur. Genel olarak borçlunun maaşına ya da bankadaki hesabına haciz işlemi uygulanır.